ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

ΡΗΜΑ, Ο ΚΟΡΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Κερκυραîοι ἐπῄροντο κατά τήν Φαιάκων προενοίκησιν τῆς Κερκύρας.

Ἐπιδάμνιοι τόν θεόν ἐπῄροντο εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τήν πόλιν.

ἐπῄροντο <ἐπί+αἴρομαι ἐπαίρομαι = υπερηφανεύομαι

αἴρομαι (ΕΝΣ)

ᾐρόμην (ΠΡΤ)

ἐπερωτῶ = υποβάλλω ερώτηση

ἐπῄροντο <ἐπί+ἐρωτῶ

ἐρωτῶ

ἠρώτων

ἐρήσομαι

ἠρόμην (ΑΟΡ)

Απόδοση:

Κερκυραîοι ἐπῄροντο κατά τήν Φαιάκων προενοίκησιν τῆς Κερκύρας.

Οι Κερκυραίοι υπερηφανεύονταν εξαιτίας της εγκατάστασης των Φαιάκων στην Κέρκυρα.

Ἐπιδάμνιοι τόν θεόν ἐπῄροντο εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τήν πόλιν.

Οι Επιδάμνιοι ρώτησαν το Θεό αν έπρεπε να παραδώσουν την πόλη στους Κορινθίους.

Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ «ΑΝΟΙΓΕΙ»ΔΡΟΜΟ ΣΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Η εύρεση της σημασίας του ρήματος με βοηθά στην αναγνώριση της δευτερεύουσας πρότασης που ακολουθεί εἰ παραδοῖεν

Ἐπιδάμνιοι τόν θεόν ἐπῄροντο εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τήν πόλιν.

ΕΡΩΤΩ + πλάγια ερωτηματική πρόταση

εἰ παραδοῖεν: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση εξαρτώμενη από το ρήμα ερώτησης ἐπῄροντο.

ΠΡΟΣΕΞΕ

ο σύνδεσμος εἰ εισάγει:

i) ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (όταν υπάρχει υποθετικός λόγος)

ii) ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ολικής άγνοιας

Όταν προηγείται ρηματικός τύπος που δηλώνει:

ΕΡΩΤΗΣΗ, ΑΠΟΡΙΑ, ΑΓΝΟΙΑ, ΠΡΟΣΟΧΗ-ΣΚΕΨΗ ἐρωτῶ ἀπορῶ ἀγνοῶ σκοποῦμαι πυνθάνομαι ἀπόρως ἔχω οὐκ ἔχω βουλεύομαι

iii) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Όταν προηγείται ρηματικός τύπος που δηλώνει: ΨΥΧΙΚΟ ΠΑΘΟΣ αἰσχύνομαι, ἄχθομαι, θαυμάζω, δεινόν ἐστι.

Ἴσθι μέντοι ἀνόητος ὤν, (εἰ οἴει τήν ὑμετέραν ἀρετήν περιγενέσθαι ἄν τῆς βασιλέως δυνάμεως)

Ἀρίστιππος Σωκράτη ἤρετο (εἴ τι εἰδείη ἀγαθόν) Ρήμα ερώτησης

Τό δέ πλῆθος ἔβοα δεινόν εἶναι, (εἰ μή τις ἐάσει τόν δῆμον πράττειν ὅ ἄν βούληται) έκφραση ψυχικού πάθους

Η ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Τό δέ πλῆθος ἔβοα δεινόν εἶναι, εἰ μή τις ἐάσει τόν δῆμον πράττειν ὅ ἄν βούληται.

Ἴσθι μέντοι ἀνόητος ὤν, εἰ οἴει τήν ὑμετέραν ἀρετήν περιγενέσθαι ἄν τῆς βασιλέως δυνάμεως.

Συγκεκριμένα το ἄν είναι:

ΔΥΝΗΤΙΚΟ

α)Όταν συντάσσεται με οριστική ιστορικού χρόνου (ΔΥΝΗΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ) Μεταφράζεται: με θα+ παρατατικό/ αόριστο/ υπερσυντέλικο

Οὐκ ἄν ἐποίει τοῦτο (:δε θα το έκανε αυτό)

Το ἄν+οριστική ιστορικού χρόνου, όταν βρίσκεται στην απόδοση υποθετικού λόγου που δηλώνει αόριστη επανάληψη στο παρελθόν, είναι ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ

Εἴ τις διδοίη αὐτῷ χρήματα ἠγάπα ἄν

β)Όταν συντάσσεται με ευκτική (ΔΥΝΗΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ)

Μεταφράζεται: με θα μπορούσα να +ρήμα

Ταῦτα δέ πάντα θεῶν συνεθελόντων γίγνοιτ’ ἄν (:όλα αυτά θα μπορούσαν να γίνουν με τη σύμφωνη θέληση των θεών

γ)Όταν συντάσσεται με απαρέμφατο πάντοτε ειδικό (ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ) Ισοδυναμεί με βάση τα συμφραζόμενα είτε με δυνητική οριστική είτε με δυνητική ευκτική.

Ἐπίστευον ‘ραδίως ἄν σῲζεσθαι (:πίστευαν ότι εύκολα θα μπορούσαν να σωθούν)

Το ἄν με τα δοξαστικά ρήματα και το φημί συνάπτεται με το απαρέμφατο απ’ το οποίο συνήθως αποχωρίζεται

Κῦρος ἄριστος ἄν δοκεῖ ἄρχων γενέσθαι

δ) Όταν συντάσσεται με μετοχή (ΔΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ)

Ἔγνω τούτους χαλεπῶς ἄν σωζομένους (:γνώριζε πως αυτοί δύσκολα θα μπορούσαν να σωθούν)

ΠΡΟΣΟΧΗ Το δυνητικό ἄν μπορεί να επαναλαμβάνεται, όταν μεταξύ του ἄν και του ρήματος παρεμβάλλεται άλλη φράση ή και για λόγους έμφασης.

Καί οὐκ ἄν γυναικῶν ἥσσονες καλοίμεθα ἄν

Το δυνητικό ἄν παραμένει στον πλάγιο λόγο

ΕΛ: Οὐκ ἄν ἐποίουν ταῦτα

ΠΛ: Ἔλεγεν ὅτι οὐκ ἄν ἐποίει ταῦτα

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

ΘΕΣΗ ΤΟΥ ἄν Το δυνητικό ἄν τίθεται κανονικά μετά από τον ΡΗΜΑΤΙΚΟ ΤΥΠΟ που προσδιορίζει. Μπαίνει όμως πριν όταν προηγείται: ΑΡΝΗΣΗ, ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ, ΕΠΙΡΡΗΜΑ.

‘Ραδίως ἄν ἔλεγε αλλά: ἥσσονες καλοίμεθα ἄν

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟ

Πάντοτε με υποτακτική και εισάγει την υπόθεση υποθετικού λόγου που δηλώνει προσδοκώμενο ή αόριστη επανάληψη στο παρόν και το μέλλον.

Ἄν ζητῇς καλῶς, εὑρήσεις

ΠΡΟΣΟΧΗ Το υποθετικό ἄν στον πλάγιο λόγο τρέπεται σε εἰ μετά από εξάρτηση ιστορικού χρόνου και επομένως η υποτακτική σε ευκτική

ΕΛ:Ἄν ζητῇς, εὐρήσεις.

ΠΛ:Ἔλεγεν ὅτι, εἰ ζητοίη, εὑρήσοι.

Πρέπει λοιπόν ο υποθετικός λόγος να τραπεί σε ευθύ για να γίνει η αναγνώρισή του.

ΑΚΟΜΗ Το ἄν +Υποτακτική μπορεί να εισάγει: πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις που αναγνωρίζονται από το ρηματικό τύπο εξάρτησης. Σ’ αυτή την περίπτωση είναι ΑΠΟΡΗΜΑΤΙΚΟ

Ἀπορεῖ ἄν φύγωσι οἱ πολέμιοι.

ΑΟΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟ

Πάντοτε με υποτακτική σε προτάσεις:αναφορικές, χρονικές πλάγιες ερωτηματικές, τελικές. Μεταφράζεται: τυχόν, ίσως, με αναφορικό + δήποτε, αν είναι δυνατόν, ή μένει αμετάφραστο.

Πράττουσι ότι ἄν βούλωνται (:κάνουν οτιδήποτε θέλουν)

Όταν προηγείται Άρα ὅς, ὅστις, ὅσος Το ἄν είναι Αοριστολογικό ὁπόσος, οἷος πρίν, ἐπειδή ἄν+υποτακτική ὡς, ὅπως εἰ μή τίς ἐάσει τόν δῆμον πράττειν (ὅ ἄν βούληται) Το ἄν δεν είναι υποθετικό, παρόλο που συνάπτεται με υποτακτική, αφού βρίσκεται μέσα σε αναφορική πρόταση